Dodo: 7 weetjes over de bekende uitgestorven vogel

De vogel kwam alleen voor op het eiland Mauritius, dit eiland ligt 830 kilometer ten oosten van Madagaskar. En Madagaskar ligt 400 kilometer ten oosten van Zuidoost-Afrika. Aan het eind van de zestiende eeuw bezochten wij Nederlanders voor het eerst het eiland. Het eiland was toen echter wel al ontdekt door de Portugezen. Toch was het de commandant van de onze vloot die besloot een naam te geven aan het eiland. Mauritius van Oranje was op dat moment de leider van het leger. De commandant vernoemde het eiland naar hem. En het eiland heeft nu nog steeds deze Nederlandse naam!

Omdat de dodo niet kon vliegen, was het voor mensen die het eiland bezochten erg makkelijk om het dier te vangen en op te eten. Ook waren de beesten die wij meenamen, zoals ratten, varkens, katten en honden, niet goed voor de dodo. De eieren en jonkies van de dodo waren een makkelijke en lekkere prooi. Het totaal aantal dodo’s op het eiland werd hierdoor steeds kleiner. De dodo zelf at juist vooral zaden en vruchten. Dat weten we omdat hij een gekromde snavel had. Hiermee kon hij makkelijk eten van de grond pakken of een besjes van de struik pikken.

Tegen de mens kon de dodo helaas niet op, maar duizenden jaren eerder overleefde hij wel een natuurramp. In 2007 ontdekten wetenschappers op Mauritius namelijk dat het er 4200 jaar geleden extreem droog was. De meren op het eiland vielen droog en de dieren hadden enorme dorst. Het water dat niet verdween, werd veel te zout. Hierdoor stierven veel dieren. Ook veel dodo’s overleefden de droogte niet, maar enkele wisten zich aan te passen aan de droogte. En zo konden wij 3500 jaar later kennismaken met de vogel!

Een dikke domme vogel. Zo werd de dodo vroeger bekeken. Op tekeningen die zijn gevonden is de dodo nogal dik afgebeeld. Toch was hij dit waarschijnlijk niet. Onderzoekers denken dat hij slecht is nagetekend of dat de getekende dodo’s gevangen vogels waren. De gevangen dodo’s hadden natuurlijk altijd meer dan genoeg te eten. Hierdoor werden ze dikker dan hun familieleden in de vrije natuur. En de mensen vonden de dodo dom, omdat hij niet kon vliegen. Maar voor de dodo was het helemaal niet nodig om te kunnen vliegen, want er was voldoende voedsel op de grond te vinden. Hij was dus helemaal niet zo dom!

Het woord ‘dodo’ stamt af van het vroegere Nederlandse woord ‘dodaers’. Zo noemden de VOC-matrozen het lelijke dikke achterwerk van het beest toen ze hem voor het eerst zagen. Later veranderde ‘dodaers’ in ‘dodo’ en ging het niet meer alleen om zijn kont. De andere naam voor de dodo, walghvogel, is bedacht toen wij het dier probeerden te eten. De varkens en ratten vonden de jonkies en eieren erg lekker, maar de matrozen vonden het vlees juist vies. Ze walgden ervan!

Gelukkig kunnen onderzoekers ook informatie halen uit de botten van het dier. Als een dier doodgaat, blijven de botten vaak eeuwen bewaard. Jaren later komen wetenschappers het fossiel dan tegen. Van de dodo is echter nog nooit een volledig fossiel gevonden. Wel zijn er verschillende losse botten gevonden, zoals poten en koppen. Deze zijn bijvoorbeeld te bewonderen in het Nationaal Historisch Museum in Londen of in het museum in Kopenhagen. Ook in Nederland kun je enkele botten bewonderen. Daarvoor moet je naar Naturalis in Leiden!